Heden, anno 2010

De Rozendaalselaan is een brede laan, een zijweg van de Hoofdstraat, richting Rozendaal.

Het is een ‘echte’ laan: breed van opzet en aan beide zijden met bomen beplant.

De weg is voorzien van asfalt waarop fietsstroken zijn aangebracht. Er zijn verschillende zijwegen. Aan het einde van de laan is een rotonde gekomen. Aan het begin van de Rozendaalselaan zijn verschillende winkels, maar dit gedeelte valt net buiten het gebied over de historie van Daalhuizen. Richting het noorden, aan de westkant, staan vooral villa’s.

Verleden

De laan dateert van 1826 en liep door de landerijen van de heer van Rozendaal. Vanaf het einde van de Parkstraat tot aan de Hoofdstraat bracht hij een verbinding tot stand. Omdat er in Velp-noord nog weinig bebouwing was besloot de gemeenteraad in 1939 een klinkerwegdek aan te brengen. Een rechte rij bomen sierden de laan. Menig Velpenaar sprak vol bewondering over de kastanjebomen. In 1960 is deze bomenrij gesneuveld ten gunste van een reconstructie. 

Duidelijker dan tegenwoordig was vroeger de Rozendaalselaan een verlengstuk van de oprijlaan naar het kasteel in Rozendaal. Als je aan deze laan een huis kocht moest je een servituut (erfdienstbaarheid) tekenen waarin onder andere stond dat de heggen in de tuinen aan de voorkant niet hoger mochten worden dan 1.5 meter.
De ansichtkaart is privébezit. Aan de linkerkant van de straat staat een reclamebord: H. Driessen, Poelier.

De naam Rozendaalselaan verwijst naar de plaatsnaam Rozendaal.

Velp ontwikkelde zich in de eerste helft van de 19e eeuw tot een villadorp. Veel rijke mensen die in Nederlands-Indië hun geld hadden verdiend kwamen terug om zich in Velp te vestigen. Langs de Rozendaalselaan en de Arnhemsestraatweg lieten ze mooie villa’s bouwen. De meeste huizen aan de Rozendaalselaan zijn rond 1900 gebouwd. De advertentie komt uit het boek ‘Gemeente Rheden toen … en nu’. Dit is uitgegeven ter gelegenheid van het 400 jarig bestaan van de gemeente Rheden. Het is een heruitgave van 1923 met een aanvulling van het Rheden anno 1972. De kleine letters bevatten de volgende tekst:

‘De door heuvels beschutte plaatsen Velp, De Steeg en Dieren, gelegen op hoogen zandgrond omgeven door heerlijk bosschen, zijn ideaal plaatsen voor malaria lijders en Indische families. Woningen in huurprijzen vanaf 500 gulden p.j., goedkope Villa’s, Lage grondprijzen. ------Het dorado voor gepensioneerden Ambtenaren en Officieren.------‘

Bebouwing

Het grondgebied aan de westzijde van de Rozendaalselaan was in de 19e eeuw bouwland en in bezit van Ada Torck. Vanaf eind 1800 en vooral begin 1900 is het gebied bebouwd. Familie Van Pallandt verkocht in gedeelten grond aan diverse kopers. Veel villa's werden gebouwd op eigen naam. De percelen (huisnummers 37, 39 en 41) werden gekocht door de heer Smit, boekhandellaar in Velp.
De fam. Bouwman en Rose van NV Oost en West Nederlandsche Maatschappij tot Exploitatie Onroerende Goederen, die zelf op nummer 31 woonden, zagen er kennelijk wel brood in om meer grond te kopen. Zij kochten 7 percelen (huisnummers 45 tot met 57) en lieten verschillende villa's bouwen.
De meest opvallende bebouwing is het enorme landhuis Arva.
Een gedeelte van de grote achtertuinen van de nummers 29, 31, 33 en 35 zijn verkocht. Van ongeveer 1958 tot 2010 heeft dit grondgebied dienst gedaan als autospuiterij/garage. Momenteel is het een hofje, Koningin Anna Paulownahof.

Huisnummer 25 Wilhelminastraat (hoek Rozendaalselaan)
Bouwjaar 1871
Dit pand was eigendom van Ada Torck Van Pallandt. Het was de allereerste bebouwing aan de Rozendaalselaan. In 1915 is het in bezit gekomen van Herman Meeuwissen, kruidenier. Meer informatie over deze winkel staat vermeld bij nijverheid.

Huisnummers 25/27
Bouwjaar 1895
Lange tijd was dit woon/winkel pand eigendom van rijwiel-, radio en tv handelaar Mantel. Begin 1900 verhuurde hij de helft van het pand onder andere aan Ibel, de bloemenwinkel. Na de Mantelperiode kende het verschillende eigenaren.
Anno 2015 is het nog steeds een fietsenwinkel onder de naam profil Lentink.

Huisnummer 29
Bouwjaar 1895
Dit pand was een pension, bekend onder de naam "Villa Maria". Zie overige nijverheid. Het pand is in 2007 afgebroken. Er is een appartementencomplex gebouwd, wat wederom de naam 'Villa Maria' heeft gekregen.

Huisnummer 31Bouwjaar 1902
Architect: L. Bouwman, bouwkundige.
De opdrachtgever was Barend Bouwman, gehuwd met Helena Johanna Rose.

Huisnummers 33/35
Bouwjaar 1903
Architect: K. van Rijsse
Deze dubbele villa draagt de naam Pretoria.
Het is een gemeentelijk monument. Kijk voor bouwtekening en foto's bij gemeentelijke monumenten.

Huisnummers 37, 39 en 41
Bouwjaar 1903
Dit zijn drie villa's met een gelijke indeling.
De villa's zijn begin 1900 in bezit geweest van Frederik Bernard Smits, een bekend boekhandelaar. Zijn winkel bevond zich aan de Hoofdstraat. Hij is ook eigenaar geweest van de nummers 44 en 46 aan de overkant van de Rozendaalselaan.
Nummer 41 is gemeentelijk monument. Kijk voor bouwtekening en bij gemeentelijke monumenten.

Huisnummer 43
Bouwjaar 1903
Architect: W. Honig
Deze villa is meteen als pension gebouwd door Mevr. (Aaltje) Stroom-Demmink. De bouwtekening telt 13 kamers. Het heeft lange tijd dienst gedaan als pension en verschillende eigenaren gekend. Zie voor meer informatie overige nijverheid.
In de negentiger jaren is het verkocht aan een projectontwikkelaar. Er is brand geweest. Hierna is het pand afgebroken en heeft plaats gemaakt voor een appartementencomplex.

Huisnummer 45
Bouwjaar 1904
Het is een gemeentelijk monument.

Huisnummers 47/49
Bouwjaar 1904
Architect: A. Jansen
Deze villa's staan op de hoek van de Rozendaalselaan en de Vondellaan. Het huis is in spiegelbeeld gebouwd, beiden

hebben een serre met balkon. De regenpijp is in de loop der jaren verplaatst. De originele aansluiting is nog aanwezig. Nummer 49 heeft gekleurd glas in lood. Er is groen glas gebruikt beneden in de serre en in de voordeur. Opvallend zijn de bovenlichten boven de voordeur. De pilaren met hek verschaffen de toegang tot het pand. Om de tuin staat een ijzeren hekwerk. Op het huis staat de naam FREANJA vermeld. De herkomst van de naam is onbekend. Wie kan hier meer over vertellen? De straat is wel verhard, maar er is nog geen verhard voetpad. De afbeelding is gevonden op zoekplaatjes.nl.
Op nummer 47 bevond zich tot 1991 Antiek winkel De Vries.

Huisnummers 51/53
Bouwjaar 1905
Architect: Van Rijsse
De villa's zijn gemeentelijk monument. Hier zijn een bouwtekening en een krantenartikel geplaatst.

Huisnummers 55/57
Bouwjaar 1908
Architect: Van Rijsse
De villa's zijn gemeentelijk monument. Hier zijn een bouwtekening en krantenartikel geplaatst.

Huisnummer 59
Dit pand is een helft van een dubbel en bevindt zich op de hoek van de Da Costalaan.

Huisnummer 61
Bouwjaar 1914/1915
Architect: Arie Reinier Freem en Gustav Cornalis Bremer
Het grote landhuis werd gebouwd met de naam 'Arva', maar was van 1938 tot 1998 een pension-rusthuis voor de Zusters Franciscanessen van de Heilige Familie. Toen heette het 'St. Jozef'. Zie Nijverheid voor meer informatie. Na het vertrek van de zusters is de naam 'Arva' teruggekeerd.
Het landhuis is een rijksmonument. Hier zijn bouwtekening en foto's geplaatst.

Huisnummer 63
Bouwjaar 1919
Architect: Bloemendaal en Wolff
De villa heeft de naam 't Hoekje. De opdrachtgevers van dit landhuis waren Barend Bouwman en Helena Johanna Rose, woonachtig op nummer 31. 

Huisnummer 65
De aanvraag van de bouw is gedaan door G. J. Rose.
Bouwjaar 1921
Aanvankelijk krijgt het huis het nummer 63.
Landhuisje heeft de naam Rozengaarde.

Huisnummer 67 
Bouwjaar 1925
Architect: J. Heineman

Huisnummer 69
Bouwjaar 1925
Architect: J. W. Terbruggen, bouwkundige.

Hoek Ringallee
Op de hoek van de Rozendaalselaan en Ringallee stond vroeger een grote villa. De Wiardi-Hoeve aan de Ringallee 37a is gebouwd als koetshuis bij deze villa. In de oorlog is de villa ingericht geweest als verbandpost van het Nederlandse Rode Kruis, en werden er ook gewonde soldaten verzorgd. In de oorlog raakte de villa zwaar beschadigd en is later afgebroken.
Mevrouw Marie Henriette Previnaire, echtgenote van Albrecht Arent de Court tot Krimpen heeft het koetshuis laten bouwen. Meneer Del Court was één van de eerste bestuurders van de Rosendaelsche Golfclub.
We zijn op zoek naar meer informatie en foto's van de grote villa.

Huisnummer 69a en 69b
Bouwjaar 1996
Dit is een twee onder een kap woning.

Bijzonderheden

Tweede Wereldoorlog

Aan de Rozendaalselaan op nummer 51 woonde mevrouw Jonkers, weduwe van een predikant. Ze woonde daar met haar drie dochters. Zij heeft in de Tweede Wereldoorlog onderdak geboden aan mevrouw van Geldern-Cohen en haar dochter Nettie. Ook het Dierense vriendinnetje van Nettie - Sarah Levie - was daar verborgen. Na verraad zijn de onderduikers op transport gesteld naar Westerbork. Mevrouw Van Geldern en dochter Nettie zijn vermoord in concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz. Sarah Levi, zusje van de latere directeur van het Rijksmuseum in Amsterdam, overleefde.
Broertje Leo van Geldern 'verdween' via een onderduikadres aan de Stalen Enk in Velp naar Renswoude. Daar overleefde hij de oorlog. Vader Heiman van Geldern was een van de eerste joden die in de gemeente Rheden – in het dorp Rheden - die bij een razzia werd opgepakt, op 8 oktober 1941. Hij is vermoord in concentratiekamp Mauthausen.

U leest meer in het boek van Gety Hengeveld: 'Verborgen in Velp, 1940-1945, Nooit vertelde verhalen over moed, verzet en onderduikers' en uitgegeven is door Stichting Velp voor Oranje. Het is te koop bij boekhandel Jansen & de Feijter.

Deze bekendmaking dateert uit 1945. Riekie Brinkenberg plaatste deze op 'Je bent Velpenaar als'. 

Meneer Mantel en zijn herinneringen aan de bevrijding van Velp

In het kader van de zeventig jarige bevrijding van Velp vertelt de heer Mantel, bekend van rijwiel-, radio en t.v. winkel Mantel, in De Gelderlander van 16 april 2015 zijn herinneringen. Het woon- winkelpand was gevestigd aan de Rozendaalselaan 25/27. Dick Mantel was op 16 april 1945 15 jaar.
''In de dagen voor de bevrijding zat ik met mijn vader, moeder en broer Jan in de kelder onder ons huis in Velp. Op de vloer boven ons lagen zandzakken, de balken werden gestut met dennenstammen. Mijn vader had een fietsen- en radiozaak, die ik later heb overgenomen. Te eten hadden we in die kelder wel: ingemaakt spul, houtduiven van poelier Daan Driessen en brood dat bakker Van de Sande had gebakken van meel dat mijn verderop wonende grootvader de hele oorlog had bewaard. Er werd flink geschoten. Bij pauzes waagden we ons een paar meter buiten en controleerden dan of er in de goten geen fosforbommen lagen. In de vroege ochtend van 16 april was het stil. We gingen de straat op. Die lag helemaal vol met de afgeschoten toppen van de beukenbomen; geen mens kon er doorheen. De eerste Tommy's die we zagen, kwamen tevoorschijn uit de tuinen achter de Rozendaalselaan. Ze kwamen uit de richting van de Bergweg. Mijn vader ging meteen thee zetten. Hij was een theeleut en had speciaal voor de bevrijding een dicht gesoldeerd blik thee bewaard. Hij begon op straat te schenken aan de Engelsen. Dat zij graag thee drinken wisten we wel. Ik waagde me even later tot aan de Hoofdstraat. Daar stond een vlammenwerper, dat herinner ik me nog. Later kwamen de carriers met de manschappen erop over de weg uit de richting Arnhem. Ze deelden de welbekende chocola en sigaretten uit en ook 'meat and vegetables' in blik. We waren bevrijd.''

Gedenktegel

Aan de Rozendaalselaan tussen de Vondellaan en de Da Costalaan staan verschillende villa's. Deze buurtbewoners hebben een goed contact en samen besloten ze "iets leuks te doen" naar aanleiding van het millennium. Het werd een gedenktegel, deze is gelegd in het trottoir ter hoogte van villa nummer 57. Mevrouw en meneer Ittersen vertelden dat aan de onderzijde van de tegel alle namen van de buurtbewoners en hun kinderen staan.