Een oud gebouw dat een waarde heeft en beschermd wordt tegen afbraak noemen we een monument. Het woord monument is niet toevallig gekozen. Het woord monument is afgeleid van het Latijnse woord ‘monere’. Dit betekent herinneren. Een monument heeft altijd te maken met herinneren. Met monumenten worden alle onroerende zaken bedoeld. Hiertoe behoren gebouwen en objecten zoals wegen, bomen en pleinen. Een monument is een object, dat juridisch is beschermd vanwege de bijzondere cultuurhistorische en/of architectuurhistorische waarden. Ook is het mogelijk bepaalde delen van een stad of een dorp waar in ieder geval één monument staat, aan te wijzen als beschermd stads- en dorpsgezicht. Met die bescherming wordt geprobeerd de historisch gegroeide structuur van een stad of dorp te handhaven.

Na jarenlange discussie kwam in 1961 eindelijk een echte Monumentenwet, die in 1988 werd herzien. De monumentenverordening voor gemeentelijke monumenten is van 1994. De Monumentenwet beschermt iets minder dan 1% van het totale bouwbestand in Nederland. Bouwkundig gezien gelden voor monumenten speciale regels; u mag niet zonder meer bouw-, verbouw-, restauratie- of sloopwerkzaamheden uitvoeren aan een monument. Er is altijd een vergunning nodig.

Een monument kan een gemeentelijk of rijksmonument zijn. Een gemeentelijk monument is een gebouw, archeologische vindplaats of landschappelijke structuur die op grond van een gemeentelijke monumentenverordening bescherming geniet vanwege bijzondere cultuurhistorische of architectonische waarde. Objecten met een gemeentelijke monumentenstatus zijn vaak van lokaal of regionaal belang, terwijl objecten die aangewezen zijn als rijksmonument vaak een nationaal of internationaal belang hebben. Rijksmonumenten zijn te herkennen aan de blauw/witte bordjes naast de voordeur, gemeentelijke monumenten aan de groen/witte bordjes. Op het afgebeelde monumentenschildje staat het vorige logo van de gemeente afgebeeld: een beukentakje met zeven kleine takjes eraan, voor ieder dorp één. In onze wijk bevinden zich zowel gemeentelijke als rijksmonumenten, die in dit stuk worden beschreven.

Klik op gemeentelijke of rijksmonumenten voor een overzicht.